Sphinx Hatshepsut với tai tròn bất thường và cổ áo nhấn các đặc điểm của sư tử cái của bức tượng, nhưng với năm ngón chân - trang trí đoạn dưới tay vịn cầu thang thuộc khu đền của bà

Tới cuối thời kỳ cai trị của Thutmose III và trong thời cai trị của con ông, một nỗ lực đã được thực hiện nhằm đẩy Hatshepsut khỏi một số ghi chép lịch sử và pharaon. Sự loại trừ này được tiến hành theo cách mạnh mẽ nhất có thể. Các hình oval tước hiệu và hình ảnh của bà bị đục bỏ trên một số bức tường đá, để lại những hình trống Hatshepsut rõ ràng.[49]

Tại đền Deir el-Bahri, nhiều bức tượng Hatshepsut đã bị phá bỏ và trong nhiều trường hợp, bị đập vỡ hay làm biến dạng trước khi bị đem chôn trong một cái hố. Tại Karnak, thậm chí còn có một nỗ lực xây tường bao quanh các tháp tưởng niệm của bà. Tuy rõ ràng rằng việc viết lại lịch sử của Hatshepsut chỉ xảy ra ở cuối thời cầm quyền của Thutmose III, vẫn chưa biết lý do tại sao nó xảy ra, ngoài một nguyên nhân thường thấy là sự tự đề cao của các pharaon và các bộ máy triều đình của họ, hay có lẽ để tiết kiệm tiền khi không cần phải xây thêm nơi chôn cất cho Thutmose III, mà thay vào đó sử dụng các công trình đã được Hatshepsut xây dựng.[49]

Tuy nhiên, Amenhotep II - vị vua cùng trị vì với Thutmose III trước khi ông chết, dường như đã có một động cơ bởi vị trí của ông trong dòng dõi hoàng gia không đủ mạnh để đảm bảo sự thăng tiến lên chức vị pharaon của ông. Ông được một số người cho là kẻ phá huỷ trong thời kỳ cầm quyền cuối của một pharaon đã rất già. Hơn nữa, ông được ghi chép, là người đã chiếm nhiều thành tựu của Hatshepsut trong thời gian cầm quyền. Thời kỳ cầm quyền của ông cũng được ghi dấu bởi những nỗ lực phá vỡ dòng dõi hoàng gia, không ghi lại tên của các Vương hậu của mình và hạn chế các danh hiệu quyền lực và các chức vụ chính thức của phụ Nữ vương gia như, Vợ thần của Amun.[49][50]

Trong nhiều năm, giả sử rằng chính Thutmouse III hành động với sự oán hận khi đã trở thành pharaon, các nhà Ai Cập học hiện đại đầu tiên cho rằng những hành động xoá bỏ là tương tự như damnatio memoriae của La Mã cổ đại. Điều này có thể có ý nghĩa khi nghĩ rằng Thutmose có thể từng là một vị đồng nhiếp chính bất đắc dĩ trong nhiều năm. Tuy nhiên, sự đánh giá tình hình này có lẽ quá đơn giản. Ít có khả năng một Thutmose quyết tâm và có chủ ý—không chỉ vị tướng thành công nhất của Ai Cập mà còn là một nhà thể thao, tác gia, sử gia, nhà thực vật học và kiến trúc sư được ca ngợi—bỏ ra tới hai thập kỷ trong thời gian cai trị của mình để suy nghĩ trước khi tìm cách trả thù cho mình lên chính bà mẹ ghẻ đồng thời là thím của mình.[49] Theo nhà Ai Cập học nổi tiếng Donald Redford:

“

Đây và đó, trong những khoảng ngừng tối của một hầm mộ hay lăng mộ nơi không một cặp mắt tầm thường nào có thể thấy, hình oval tước hiệu và hình ảnh vị Nữ vương vẫn còn lại nguyên vẹn... thứ mà những con mắt tầm thường sẽ không bao giờ còn nhìn thấy, vẫn mang lại cho nhà vua sự ấm áp và sùng kính của một sự hiện diện thần thánh.[51]

”

Những việc xoá bỏ xảy ra không thường xuyên và bừa bãi, và chỉ những hình ảnh rõ ràng và dễ nhận biết của Hatshepsut là bị xoá bỏ; nếu việc xoá bỏ được thực hiện đầy đủ thì hiện tại chúng ta không có quá nhiều hình ảnh Hatshepsut như vậy. Thutmose III có thể đã chết trước khi những thay đổi này kết thúc và có thể ông không bao giờ muốn xoá bỏ toàn bộ hình ảnh của bà. Trên thực tế, chúng ta không có bằng chứng ủng hộ việc kết luận rằng Thutmose ghét hay căm thù Hatshepsut khi bà còn sống. Nếu điều này là thực, với tư cách người đứng đầu quân đội, một vị trí do chính Hatshepsut trao cho ông (rõ ràng bà không lo ngại về sự trung thành của người đồng nhiếp chính), chắc chắn ông đã có thể thực hiện thành công một cuộc đảo chính, nhưng ông không hề có hành động thách thức quyền lực của bà và những thành tựu cũng như các hình ảnh của bà vẫn còn hiện diện trên các công trình công cộng bà đã xây dựng trong hai mươi năm sau khi bà mất.[49]

Các tác gia như Joyce Tyldesley đặt giả thuyết rằng có lẽ Thutmose III, không có bất kỳ một động cơ độc ác nào, đã quyết định vào cuối cuộc đời mình, loại bỏ Hatshepsut khỏi nơi bà mong muốn được hiện diện như một đồng nhiếp chính-vị trí truyền thống của người phụ nữ quyền lực trong triều đình Ai Cập như ví dụ của Nữ vương Ahhotep—chứ không phải là một vị vua. Bằng cách hạn chế những dấu hiệu giống quá rõ rệt với pharaon tại những tượng đài của Hatshepsut và giảm ngôi vị của bà chỉ còn là một người đồng nhiếp chính của mình, Thutmose III có thể tuyên bố rằng sự tiếp nối hoàng gia chuyển trực tiếp từ Thutmose II tới Thutmose III mà không có bất kỳ sự ngắt quãng nào với người dì của mình.[49]

Những hành động xoá bỏ hay cắt xén gây tranh cãi tại một số công trình công cộng của bà có thể là việc cần thiết để giảm bớt các thành tựu của Hatshepsut. Hơn nữa, ở nửa sau thời kỳ cầm quyền của Thutmose III, các quan chức cao cấp có thế lực từng phục vụ dưới quyền Hatshepsut có thể đã chết, vì thế hạn chế sự chống đối mạnh mẽ của tôn giáo và quan liêu tới một sự thay đổi trong một nền văn hoá phân tầng mạnh này. Vị quan cao cấp và gần gũi nhất của Hatshepsut, Senenmut dường như hoặc đã bất thần nghỉ hưu hay chết ở khoảng Năm 16 và 20 thời Hatshepsut và, không bao giờ được chôn cất trong bất kỳ một ngôi mộ nào đã được chuẩn bị kỹ lưỡng của ông.[49] Theo Tyldesley, điều bí ẩn về sự biến mất bất ngờ của Senenmut "đã làm các nhà Ai Cập học đau đầu trong nhiều thập kỷ" vì thiếu bằng chứng khảo cổ học hay văn bản chắc chắn" và cho phép "sự tưởng tượng sống động về Senemut được tự do phát huy" dẫn tới một số lượng lớn các giả thuyết mạnh được đưa ra "một số trong số đó có thể ủng hộ bất kỳ một âm mưu ám sát/bí ẩn tưởng tượng nào."[52] Các quan chức mới trong triều đình, được Thutmose III chỉ định, có thể đã có quyền lợi trong việc đề cao các thành tựu của vị vua mới của họ nhằm đảm bảo sự tiếp nối thành công của chính gia đình mình.

Bia kép của Hatshepsut (giữa trái) với vương miện Khepresh màu xanh dâng rượu cho nữ thần Amun và Thutmose III phía sau bà với vương miện hedjet trắng, đứng gần Wosret - Bảo tàng Vatican

Tyldesley cũng đưa ra một giả thuyết về Hatshepsut cho rằng việc xoá bỏ của Thutmose III tại các công trình của Hatshepsut là một nỗ lực lạnh lùng nhưng dựa trên lý trí của Thutmose nhằm dập tắt hồi ức về một "hoàng đế nữ trái lệ thường người mà thời kỳ cai trị của bà có thể bị các thế hệ tương lai coi là một sự xúc phạm với Ma'at, và sự đồngn nhiếp chính dị thường của bà" có thể "tạo ra sự nghi ngờ nghiêm trọng tới tính chính thống của quyền nắm quyền của ông. Tội lỗi của Hatshepsut không cần gì nhiều hơn là sự thực bà là một người phụ nữ."[53] Ông thêm rằng Thutmose III có thể coi khả năng một sự kế tục tương tự của một vị nữ vương trong lịch sử Ai Cập có thể tạo ra những nguy hiểm chưa từng có bởi thực tế đã cho thấy một phụ nữ có khả năng cai trị Ai Cập không thua kém gì một vị vua nam giới truyền thống. Sự kiện này, theo lý thuyết, có thể thuyết phục "các thế hệ tương lai về những vị nữ vương mạnh" khiến họ không "còn hài lòng với vị trí truyền thống là một người vợ, người chị và cuối cùng là người mẹ của một vị vua" mà là nắm lấy quyền lực.[54] Tuy Nữ vương Sobekneferu của Thời kỳ Vương triều Giữa Ai Cập đã có một thời kỳ cẩm quyền ngắn khoảng bốn năm, bà đã cai trị "ở thời kỳ cuối cùng của một vương triều [vương triều thứ 12] đang suy tàn, và ngay từ ngày đầu cầm quyền những lời đàm tiếu đã bắt đầu tấn công bà. Vì thế, đối với những người Ai Cập bảo thủ bà có thể được coi là một 'Nữ vương Chiến binh' yêu nước người đã không thành công trong việc "phục hồi sức mạnh của Ai Cập - một kết quả nhấn mạnh ý đã được Tyldesley miêu tả như một quan điểm truyền thống của Ai Cập rằng một phụ nữ không có khả năng tự mình kiểm soát ngôi báu,[55]; vì thế, ít người Ai Cập sẽ muốn lặp lại một cuộc thí nghiệm với người phụ nữ trên ngôi báu.

Trái lại, thời kỳ cầm quyền chói lọi của Hatshepsut hoàn toàn khác biệt: bà đã thể hiện rằng phụ nữ cũng có khả năng như nam giới trong việc cai trị hai vùng đất bởi bà đã thành công trong việc quản lý một nước Ai Cập hùng mạnh trong hơn hai thập kỷ.[55] Nếu ý định của Thutmose III ở đây là để ngăn chặn một khả năng một phụ nữ thâu tóm quyền lực, ông đã thất bại bởi Twosret và Neferneferuaten (có thể), một nữ đồng nhiếp chính hay người kế vị Akhenaten, đã nắm lấy ngôi báu trong thời kỳ Vương triều Mới sau sự cai trị của ông. Tuy nhiên, không giống như Hatshepsut, hai vị nữ vương cai trị sau này chỉ có một thời kỳ cầm quyền ngắn ngủi.

Việc xoá bỏ tên Hatshepsut, dù với bất kỳ lý do nào hay bất kỳ người nào ra lệnh, hầu như đã khiến bà biến mất khỏi các văn kiện lịch sử và khảo cổ Ai Cập. Khi các nhà Ai Cập học ở thế kỷ 19 bắt đầu dịch các văn bản trên các bức tường đền Deir el-Bahri (được thể hiện với có lẽ là hai vị vua nam giới) bản dịch của họ không có nghĩa gì cả. Jean-Francois Champollion, nhà khảo cổ người Pháp đã giải nghĩa được chữ tượng hình, không phải người duy nhất cảm thấy bối rối trước sự khác biệt rõ ràng giữa câu chữ và các hình ảnh:

Chữ tượng hình thể hiện Thutmose III ở bên trái và Hatshepsut ở bên phải, bà có bộ đồ lễ phục với vai trò lớn hơn - Đền Đỏ, Karnak

“

Nếu tôi cảm thấy một điều gì đó đáng ngạc nhiên khi nhìn thấy ở đây, cũng như ở những nơi khác trong đền, Moeris [Thutmose III] danh tiếng, được trang trí với mọi biểu tượng hoàng gia, đã trao vị trí cho Amenenthe [Hatshepsut] này, mà tên tuổi chúng tôi đã không thể tìm thấy trong các danh sách hoàng gia, vẫn là điều đáng ngạc nhiên khi tôi phát hiện khi đọc những dòng văn mà dù chúng có đề cập như thế nào chăng nữa tới vị vua có bộ râu trong trang phục thông thường của các pharaon, các danh từ và các động từ đều ở giống cái, như là của một vị Nữ vương. Tôi phát hiện thấy sự lạ lùng đó ở mọi nơi...[56]

”

Sự phát hiện ra một lớp nền lắng đọng năm 2006 gồm cả chín vòng tròn mang tước hiệu vàng với tên của cả Hatshepsut và Thutmose III tại Karnak có thể rọi thêm ánh sáng vào nỗ lực cuối cùng của Thutmose III và con trai ông là Amenhotep II để xoá bỏ tên tuổi Hatshepsut khỏi lịch sử và mối quan hệ thực sự của họ và vai trò của bà như là pharaon.[57]

Những ghi chép về chế độ của bà, được ghi lại trong nhiều nguồn cổ xưa khác nhau, đã không thể giúp các nhà Ai Cập học thời kỳ đầu hiện đại khám phá được nhiều về vị pharaon này và Hatshepsut đã trở thành một trong những nhà lãnh đạo bí ẩn nhất của Ai Cập ở đầu thế kỷ 19 - và đã trở thành một trong những người nổi tiếng nhất vào cuối thế kỷ này. Những phát hiện khảo cổ ở đầu thế kỷ 19 cung cấp thông tin rằng đã có một sự đứt quãng trong những văn kiện lịch sử đó và, những tiến bộ kỹ thuật ở cuối thế kỷ, đã cho phép thực hiện những khám phá lịch sử đầy đủ hơn. Vào thế kỷ 21, phân tích DNA đã xác nhận sự tương đồng quan hệ gene của bà với gene của cụ bà.

Vấn đề về Hatshepsut

Vấn đề về Hatshepsut là một vấn đề tranh cãi lớn trong cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20 về Lịch sử Ai Cập. Vẫn đề tập trung vào sự nhầm lẫn và bất đồng về trình tự kế thừa ngôi của các pharaon đầu Vương triều thứ Mười tám. Việc lấy tên bà là từ sự lộn xộn trong niên đại cai trị của Nữ vương Hatshepsut và Thutmose I, II, và III. Đã có rất nhiều tranh cãi xãy ra giữa các nhà Ai Cập học hàng đầu và các giả thiết về gia đình của Thutmosid vẫn diễn ra cho đến thế kỷ 20, việc tranh cãi vẫn có thể được tìm thấy gần đây. Niên đại-khôn ngoan và vấn đề Hatshepsut phần lớn đã kết thúc vào cuối thế kỷ 20, khi có thêm thông tin về bà và thời gian cai trị của bà đã được phát hiện và chứng thực.